Çevre Sorunları ve Politikaları Ders Notları

Açık öğretim fakültesi çevre sorunları ve politikaları ders notları’na buradan ulaşabilirsiniz. Yazımızın en alt kısmında çevre sorunları ve politikaları ders notlarını yazdırmak isteyen öğrenciler için PDF dosyası eklenmiştir.

Çevre Ekosistem ve Temel Kavramlar

Eski Yunancada “aikos” kelimesi yer-yurt anlamına gelir. Bilim ve söylem sanatı anlamına gelen “logia” kelimesi ile birleşerek “ekoloji” sözcüğünü meydana getirmiştir.

Ekoloji bilimi ilk kez 1866 yılında Alman biyolog Ersnt Haeckel tarafından gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda bilim alanı olarak görülmeye başlanmıştır.

• Ekoloji: Yaşam ortamlarının bilimi, canlıların yaşadıkları yerin söylemi olarak tanımlanır.
• Ekosistem: Karşılıklı madde alışverişi yapacak biçimde birbirine etki eden canlılarla, cansız maddelerin bulunduğu doğa parçasıdır.
• Çevre: İnsanların ve canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve etkileşim içinde bulundukları ortamdır.
• Çevrenin canlı (biyotik) unsurları: İnsan, hayvan, bitki örtüsü gibi canlı varlıklardır.
• Çevrenin cansız (abiyotik) unsurları: İklim, hava, su, yaşam döngüsü gibi şeylerdir.

Tarihte 2 önemli eşik vardır. Bunlar tarım devrimi ve sanayi devirimidir;

Tarım devrimi sonucunda doğal yeşilliğin yerini ekili alanlar almıştır.

Sanayi devrimi sonucunda kentler meydana gelmiştir.Toplu üretim ve tüketim mekanları açılmıştır. Emek ve sermaye kavramları ortaya çıkmıştır.

NOT: 1830 yılında İngiltere’nin Bolton kentinde fabrika işçilerinin ortalama yaşam süresi 17 yıldı.

Rachel Carson 1962’de ABD’de “Sessiz Bahar” isimli yayınladığı kitabı çevre hareketleri için dönüm noktasıdır.

Leopold “toprak etiği” kavramını ortaya çıkarmıştır. Alda Leopold çorak kumul arazide binlerce ağaçtan oluşan ekosistem kurmuştur.

Büyük Senitasyon uyanışı olarak bilinen akım 1850’li yıllarda başlamıştır. Etkili olan kişiler İngiltere’de Sör Edwin Chadwick ve Avusturya Macaristan İmparatorluğunda yaşayan macar bilim insanı Ludwig Senmelwis olmuştur.

Çevre Sorunlarının Nedenleri

• Nüfus artışı
• Plansız Kentleşme (Kirlenen en önemli kaynaklar içme ve kullanma sularıdır. Hava kirliliği trafik, altyapı, göçler, nüfus artışı ve kırsal bölgelerin kentsel hale gelmesi)
• Plansız Sanayileşme
• Sera Gazları (Su buharı, metan, karbondioksit, klor, ozon, ozon asitleri) Karbondioksit, Metan, Diazot Monoksit, Hidroflere Karbonlar, Perflone karbonlar, Kükürt Heksaflorürler

Toprak Kirliliğini Giderme Yöntemleri;

• Bitki ve micro canlıların toprak içindeki kirleticileri kullanarak temizlenmesi
• Toprağın su ve kimyasalların yardımıyla yıkanması
• Toprağın içindeki kirletici maddelerin yıkanması
• Belirli kimyasal maddeler ile kirliliğin ileri boyutlara ulaşmasının engellenmesi

Aerosol: Herhangi bir sıvı yada katının gaz ortam içinde dağılmasıyla oluşur.

Herbisit: İstenmeyen otlara karşı kullanılır.

İnksektsit: Zararlı böcek ve haşerelere karşı kullanılan kimyasaldır.

Atik Yönetiminde Öncelik Sırası: Önleme > Kaynakta azaltma > yeniden kullanım > geri kazanım > geri dönüşüm > ön işlem > bertaraf

Doğal Kaynaklar

• Tükenebilen Doğal Kaynaklar
• Tükenemeyen Doğal Kaynaklar
• Canlı Doğal Kaynaklar: Hayvan, bitki ve mikro yapılardır.
• Cansız Doğal Kaynaklar: Su, havai toprak, maden, fosil ve yer altı kaynaklarıdır.

Bir insanın günde yaklaşık olarak 2.5 Litre su, 1.5kg besin, 10-20 m3 hava gereksinimi vardır.

Yer yüzünü saran ve kalınlığı 100 km’ye yaklaşan gaz karışımına atmosfer denir.

1. Traposfer: Yer yüzüne en yakın, içinde yaşadığımız tabakadır. Kutuplarda 8 km, ekvatorda 18km kalınlığa sahiptir. Bu tabakada sıcaklık her 100 m 0.65 derece azalır ve tabakanın dış sınırında -56.5 dereceye kadar düşer.
2. Stratosfer: Atmosferin 11-50 km’leri arasında bulunur ve atmosferdeki gazların %19’u ile çok az su buharı içerir. 20-50 km’ler arasında güneşin zararlı ışınlarını tutan ozon tabakası bulunur.
3. Mezosfer: Atmosferin en soğuk katmanıdır. Sıcaklık -120 dereceye kadar düşer ve üst sınırı 85-90 km’ye kadar ulaşır. Bu tabaka uzayan gelen gök taşlarını yavaşlatıp yakacak kadar kalındır.
4. Termosfer: Yüksekliği yaklaşık 690 km’ye ulaşır ve sıcaklığı yaklaşık 1200 derecedir. Bu tabakadaki gazların kalınlığı mezosferden daha azdır, yüksek sıcaklığına karşın ısıtma özelliği bulunmaz.

Not: Stratosferin kirlenmesi sonucu Ozon Tabakası delinir.

Hava Kirliliği

1. Azot Oksitler
2. Hidro Karbonlar
3. Karbonmonoksit
4. Tanecikler (partikül maddeler)

• Hidro Karbonlar: Kanser yapıcıdır. Petrol ve doğal gaz, sigara dumanı ve motorlu taşıtların egzoslarından salınır.
• Azot Oksit: Renksiz ve zararlı gazdır. Hava kirleticidir. Havanın renginin değişmesine sebep olur. Azot monoksit, oksijen ile birleşince kötü kokulu ve zehirli gaz olan azondioksit oluştur. Atmosferdeki nitrik asit, asit yağmurlarını tetikler.
• Karbon Monoksit: Bilinen en eski gaz zehirlenmesidir. Hava bulunan en yaygın ve en zararlı hava kirleticilerden biridir. Havada 2-4 ay boyunca kalabilir. Renksiz ve kokusuz olduğundan fark edilmez.
• Kükürt Dioksit: Renksiz, boğucu kokulu ve ait özelliklidir. Kömür ve akaryakıtların yapısında bulunan kükürt bileşiklerinin yanması ile salınır. Kükürt Dioksit metal yüzeylerin aşınmasına, kireç mermer ve sıva gibi yapı malzemelerinde hasara neden olur. Asitler kar, yağmur, dolu gibi yağışlarla bitki örtüsü ve ormanları tahrip eder.
• Tanecikler: Saf su damlacıkları hariç havada bulunan çok küçük katı parçacıklarına ve sıvı damlacıklarına partikül denir. Tanecikler sis, pus, duman, toz ve is şeklinde cansız olduğu gibi, bakteriler, mantarlar, mayalar ve yosunlar gibi canlılarda olabilirler. Taneciklerin havada bulunması sonucu bulanıklık artar ve görüş mesafesi düşer.

Su

Dünyanın toplam nüfusunun %40 ını oluşturan 80 ülke su sıkıntısı çekiyor. Kişi başına su varlığı 1.000 m3 ten az olan ülkeler “su fakiri” olarak kabul edilir. Yılda kişi başına kullanılabilir su miktarı 2.000 m3 ten daha az olan ülkeler “su azlığı” olarak kabul edilir. Su miktarı 8.000-10.000 m3 ten daha az fazla olan ülkeler “su zengini” olarak kabul edilir.

Notlar:

• Karbondioksit: Ait yağmurlarının oluşumuna yol açar.
• Radyoaktiflik: Kararsın atom çekirdeklerinin kendiliğinden parçalanıp ışınım yayarak başka atom çekirdeklerine dönüşebilme yetisidir.
• Yağmur Ormanları: Yarı tropik bölgelerdeki çöller arasında yer alan dünyanın yengeç dönencesi ile oğlak dönencesi arasında kalan bitki türüdür. Yağmur ormanları atmosferdeki karbon dioksiti tutar ve iklim kararlığını sağlar.

Çevre Sorunları Ve Politikaları Ders Notları

Ders Notlarını PDF olarak İndir!